AİLE VE ERGEN ÇOCUK İLİŞKİSİ

Gazetemizin yazarı olan Psikolog Derya Süer bu hafta ele aldığı konu ne kadar önem arz ettiğini her beraber okuyalım...

Gazetemizin yazarı olan Psikolog Derya Süer yazısı şöyle...

Çocuk yetiştirirken önemli konulardan bir tanesi de aile ile ergenin ilişkileridir. Bazı aile ve ergenler bu konu ile başa çıkmakta daha iyidirler. Anne ve babaların en sık yakındıkları konuların bir tanesi; ergen çocukları ile ilişkilerinde onlarla konuşamamaktır. Çünkü ergen genellikle iletişimden kaçar. Bu konuşmaların tartışmayla sonlanmasının en temel sebebi iki tarafında birbirini dinlemek yerine birbirine kızgınlıklarını ifade etmesidir. Ergenlik döneminde aileler kendilerini dışlanmış, ikinci plana itilmiş hissederken; ergenlerde ailelerinin kendi fikirlerine önem vermediğini, kendini dinlemediklerinden yakınırlar ki aslında her ikiside bir doğrudur. Çoğunlukla aileler ergenin kabalığından, isyankârlığından, kurallara uymamasından, terbiyesizliğinden yakınırken; ergenlerde ailelerinin onların mahremiyetine saygı duymamasından, onu dinlememesinden, onu önemsememesinden yakınmaktadır. Ailelerin ergenlik döneminde isyankârlık diye tarihlediği bazı davranışlar aslında bu dönemin gelişimsel özelliklerindendir. Eskiden tam otur dediğinizde oturan, kalk dediğinizde kalkan çocuğun yerine bazı kararları kendi vermek isteyen, erişkinliğe geçiş için hazırlık yapan bir birey vardır; dolayısıyla da isyankârlık diye tariflenen şeyleri iyi değerlendirmek gerekir. Aslında ergenlik dönemindeki asilik ergenin farklı bir kimlik geliştirme çabasının bir sonucudur ve bazen o isyankâr davranışlar ergenin kendisini bile rahatsız eder o nedenle bu denge iyi sağlanırsa hem ergen hem de aile bu konuda rahatsızlık duymayacaktır. Bir açıdan bakıldığı zaman ergenin aşırı isyankâr oluşu, her şeye itiraz etmesi bir sorunken her dediğinizi yapması her kurala çok fazla uyması kendi fikirlerini hiç ileri sürmemesi de aynı oranda aslında gelişimsel olarak bir problemdir. Çünkü kimlik yapısı içinde, ergenin bazı şeyleri sorgulaması, farklılaştığını gösteren bir bulgudur. Erişkinlerin en sık yakındığı şeylerden bir taneside ergenlerin kabalığıdır. Bu kalabalığın altında yatanları da iyi bilmek gerekir aslında ergenin kabalık diye değerlendirilen davranışlarının bir kısmı ergenlik dönemine özgü yeni sosyalleşmeye başlayan ve aslında biraz acemi sosyal olan ergenin normal utangaç bir anlamda davranışlarıdır. Ergenler genellikle tam duygularını anlatamadıkları ya da anlatmak istemedikleri zamanlarda daha kabalaşıp daha sert yanıtlar vererek o konuşmayı kesmeye çalışırlar. Ona ters cevaplar vermek aynı şekilde ona kaba davranmak bu tartışmayı ileri boyutlara getirecek ve içinden çıkılmaz bir soruna neden olacaktır. Aşırı derecede kabalaşmış çok fazla miktarda terslik çıkartan sürekli konuşmalarda olumsuz davranan ergen ile ilişki aile içinde zordur yine de böyle durumlarda mümkün olduğu kadar sakin kalmaya bu tarz davranışların etrafı ve kendinizi rahatsız ettiğini dolayısıyla farklı yöntemlerle isteklerini dile getirdiğinde daha kolay karşılık bulabileceğini ergene anlatmaya çalışmak gerekir. Ergenlik döneminin özelliklerinden bir tanesi isteklerinin hemen yerine getirilmesidir ve tahammülsüzdürler. Bundan dolayı bir süre sonra istekleri konusunda dilek olarak başlayan şeyler ısrar haline gelebilir ki bu da aile için bunaltıcı bir duruma dönüşür. Yine ergenlik döneminde ergenlerle aileler arasında en sık tartışılan konulardan birisi ergenin mahremiyetidir. Ergenin kendine ait kendini iyi hissettiği bir mekâna ihtiyacı vardır. Eğer olanaklar uygunsa ona bir oda vermek ve bu odaya müdahale etmemek, onun özel eşyalarını çok önemli durumlar dışında hiçbir şekilde karıştırmamak gerekir. Bunlar hep ergen tarafından fark edilebilen ve çok öfke duyulan davranışlardır. Ergenlik dönemindeki aile çocuk tartışmalarının bir diğer nedenide ergenlerin kendi başlarına kalmak istemeleri, aileleriyle çok fazla oturmak istemeleridir. Aileler bunu bir kopuş olarak değerlendirirler yine aileler özellikle eve misafir geldiği zaman büyümüş olan artık ergenliğe girmiş olan çocuklarını onların yanına almak onunla övünmek isterler ama bu ergen için zor bir davranıştır. Gelişimsel olarak orada kendisini kötü hissedebilir, ne konuşacağını bilemez ve o kızgın öfkeli ergen bile orada aslında acemi ve utangaç hale gelebilir dolayısıyla ne ergeni tamamen kendi içine kapanıp ne hali varsa görsüne bırakmak doğrudur ne de yalnız kalmak istediğinde odasında kalmak istediğinde sizinle oturması konuşması için zorlamak gerekir ama ergen şunu bilmelidir ki bir sıkıntısı olduğu zaman sizinle rahatlıkla konuşabilir. O zaman endişelenecek bir durum yoktur. Çocuklarınızı tanımanın yolu onun odasına gizlice araştırmak, kitaplarını karıştırmak bir şeyler saklayıp saklamadığını aramak değildir; onun arkadaşlarıyla ilişkisini ya da ne yaptığını öğrenmek için başkalarıyla konuşmak öğretmenlerinden bilgi almaya çalışmak da değildir. Bunlar ergeni öfkelendiren davranışlardır. Çocuğunuz ile iyi bir ilişkiniz varsa bahsettiğimiz iletişim kurallarına uyuyorsanız zaten gerekli olan şeyleri sizinle paylaşacaktır. Anne babalar genellikle ergen gelerek her şeyi onlara anlatsın isterler ama ergenler bunu yapmaz dolayısıyla ergenin bilmesi gereken gerekli olduğu ve yardıma ihtiyacı olduğu konularda sizinle konuşabileceği bir o kapının her zaman açık olduğunu bilmek ve o kapıyı açık tutmak ergenin sizden çok da gizli ve sıkıntılı şeyler yapmasını engelleyicidir eğer çocuğunuzda bazı şeylerin doğru gitmediğini düşünüyorsanız yine bunu gizlice araştırmak yerine direk sormak bu konuda endişe duyduğunuzu söylemek daha doğru bir yöntem olacaktır. Aileler çocuklara genellikle doğruyu söylerse kızmayacağını ya da ceza vermeyeceğini söylerler ancak çocuk doğruyu söylediği zaman ceza verip kızabilirler bu da çocukları ikileme düşürür oysa tekrarlayan bir kural ihlali ise mutlaka tabii ki bunun bedelinin ödetilmesi gerekir. Çocuk da bunu bilmelidir. Ergen ile iletişim kurmak zor ama çok zevklidir. Çünkü bir ergen ile yapacağınız doğru iletişim, onunla yapacağınız sohbetler aslında anne baba olarak sizin de gelişiminize hizmet edecektir. Her çocukla her ergen ile ebeveynlerde büyür ve daha yeni şeyler öğrenebilirler önemli olan kuralları ve kuralların sonuçlarına birlikte karar verebilmek ve özellikle de birbirinizi dinleyebilmektir.